Predictably Irrational

သင်ကနာမည်ကြီး လူးဝစ်ဘွီတန် (Louis Vuitton) အိတ်ဆိုင်ထဲမှာရှိနေတယ်ဆိုပါစို့။ ဆိုင်ထဲ မှာ ချစ်စရာကောင်းတဲ့အိတ်လေးတစ်လုံးကို သင်တွေ့လိုက်တယ်။ ဒါပေမဲ့ သင့်မှာ လတ်တလော ဝယ်ဖို့စိတ်ကူး မရှိသေးဘူး။ အဲဒီအချိန်မှာ အရောင်းစာရေးမက ဒီနေ့ပရိုမိုးရှင်းရှိကြောင်း၊ ဒီအိတ်တစ် လုံးဝယ်တာနဲ့ လက်ဆောင်တစ်ခုရမှာဖြစ်ကြောင်း သင့်ကိုရှင်းပြလာတယ်။ ဒီစကားကြားပြီးနောက် မှာ သင်က အိတ်ဝယ်ဖို့ကို အရင်ကထက် နည်းနည်းလေးပိုစိတ်ဝင်စားလာပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဝယ်ဖို့အ ထိ မစဉ်းစားနိုင်သေးဘူး။ သင်စိတ်ပိုင်းဖြတ်ရခက်နေတာကို အရောင်းဝန်ထမ်းက မြင်တဲ့အခါ ဒီအိတ် ရဲ့သမိုင်းကြောင်းနဲ့ဒီဇိုင်းအပြင်အဆင်တွေကို သင်စိတ်ဝင်စားလာအောင် ထပ်ပြီးရှင်းပြလာမယ်။ ဒီ အိတ်က အရေအတွက်ကန့်သတ်ပြီးထုတ်လုပ်ထားတဲ့အိတ် (limited edition) ဖြစ်ကြောင်း၊ သင်ကိုင် ထားတဲ့အိတ်က သင်နဲ့အမှန်တကယ်လိုက်ဖက်ကြောင်းထပ်ပြောလာမယ်။ နောက်ပြီး အစမ်းလွယ် ကြည့်ပါလားလို့ ပြောလာမယ်။ ဒီတစ်ခါ သင့်စိတ်တွေမရိုးမရွဖြစ်လာမယ်။ ဒီအိတ်နဲ့လိုက်ဖက်တဲ့ အဆင့်အတန်းတစ်ခုကို ခံစားချင်စိတ်ပေါက်လာပြီး ဘယ်လောက်ပေးရပေးရ ပျော်ပျော်ကြီးဝယ်ဖို့ သင်ကဆုံးဖြတ်လိုက်ပါမယ်။

တကယ်တော့ သင်ဟာ စတိုးဆိုင်ထဲစဝင်လာတုန်းကတော့ ကြောင်းကျိုးဆင်ခြင်မှု အပြည့်နဲ့ ပါပဲ။ ဒါပေမဲ့ အရောင်းဝန်ထမ်းနဲ့ စကားပြောပြီးတဲ့နောက်ပိုင်းမှာ ကျွန်မတို့ရဲ့ ကြောင်းကျိုးဆင်ခြင် မှုတွေဟာ ရုတ်ချည်းပျောက်ဆုံးသွားပါတယ်။ နောက်ဆုံးဝယ်ယူချင်စိတ်ဖြစ်သွားတဲ့အထိ သင့်ဦး နှောက်က ဘယ်လိုပြောင်းလဲသွားတာလဲ။ ဒီဖြစ်စဉ်က ကျွန်မတို့ရဲ့နေ့စဉ်ဘဝမှာ ထူးခြားတဲ့ဖြစ်စဉ် တစ်ခုတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီမေးခွန်းက ဒီစာအုပ်ဖြေဖို့ အဓိကရည်ရွယ်ထားတဲ့အခြေခံမေးခွန်းတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီစာအုပ်ထဲမှာ လူသားတွေရဲ့ဆင်ခြင်ဉာဏ်မဲ့တဲ့အပြုအမူတွေကို  Behavioral economics ရှုထောင့်ကနေစမ်းသပ်ဖော်ပြထားပါတယ်။ Behavioral economics ဆိုတာ လူတွေရဲ့အမူအကျင့် တွေ၊ ဘက်လိုက်တတ်တဲ့အရာတွေကို ကောင်းကောင်းအသုံးချနိုင်တဲ့စီးပွားရေးပညာရပ်တစ်ခု ဖြစ်ပါ တယ်။ သမားရိုးကျစီးပွားရေးပညာမှာ လူတွေက သူတို့ရွေးချယ်လိုက်တဲ့အရာရဲ့အကောင်းအဆိုးကို အမြဲတမ်းနှိုင်းယှဉ်ကြည့်ပါတယ်။ ပြီးမှ အကောင်းဆုံးဆိုတဲ့အရာကို ရွေးချယ်ဝယ်ယူလေ့ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ Behavioral economics မှာ ကျွန်မတို့အားလုံးဟာ စဉ်းစားဆင်ခြင်မှုနည်းပါးပါတယ်။ ကျွန်မ တို့ရဲ့ဆင်ခြင်ဉာဏ်နည်းမှုတွေက ထပ်ခါထပ်ခါဖြစ်နေမယ်။ သေချာစနစ်တကျ ရေးဆွဲထားသလို ဖြစ်နေပြီး အားလုံးကိုကြိုတင်မှန်းဆနိုင်စေပါတယ်။ ဒါကြောင့် လူတွေရဲ့အပြုအမူနဲ့ဘက်လိုက်မှုအစွဲ တွေကို သေချာနားလည်ထားတဲ့စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်တွေက Behavioral economics ကို ကောင်း ကောင်းအသုံးချတတ်ကြပါတယ်။